Bản quyền merchandise là một yếu tố pháp lý và chiến lược quan trọng đối với các thương hiệu sáng tạo như công ty thời trang, hãng phim, studio hoạt hình, nhãn hàng âm nhạc, và nhà sáng tạo nội dung. Dưới đây SCC tổng hợp thông tin chi khái niệm này và lý do tại sao nó rất đáng để quan tâm.

Bản quyền merchandise là gì?

Bản quyền merchandise (sản phẩm ăn theo) là các mặt hàng như áo thun, cốc, poster, búp bê, túi xách... được thiết kế dựa trên một hình tượng, nhân vật, tác phẩm hoặc thương hiệu nào đó. Bản quyền merchandise là quyền sử dụng hợp pháp các yếu tố có bản quyền (như tên, hình ảnh, nhân vật, logo, thiết kế gốc) để sản xuất và bán những sản phẩm này.

Ví dụ:

• Áo thun in hình nhân vật Spider-Man cần có sự cho phép từ Marvel hoặc Disney.

• Một thương hiệu cá nhân của influencer muốn phát hành poster ảnh độc quyền cũng phải đảm bảo quyền sở hữu hình ảnh và nội dung sử dụng.

Tại sao các thương hiệu sáng tạo cần quan tâm Bản quyền merchandise?

1. Bản quyền merchandise bảo vệ tài sản trí tuệ

• Merchandise có thể bao gồm nhiều yếu tố được bảo hộ bởi quyền sở hữu trí tuệ:

• Bản quyền (Copyright): Bảo vệ các tác phẩm nghệ thuật gốc như thiết kế nhân vật, hình minh họa, nhạc phim…

• Nhãn hiệu (Trademark): Bảo vệ tên phim, logo thương hiệu, khẩu hiệu và hình ảnh dễ nhận diện.

• Kiểu dáng công nghiệp: Bảo vệ hình dáng đặc trưng của sản phẩm như mô hình nhân vật, thiết kế bao bì, v.v.

• Quyền liên quan đến hình ảnh cá nhân (Right of publicity): Áp dụng khi merchandise sử dụng gương mặt, tên tuổi của người nổi tiếng.

• Các nhân vật, thiết kế và hình ảnh sáng tạo là tài sản có giá trị lớn, không chỉ trong tác phẩm gốc mà còn ở tiềm năng thương mại hóa.

• Nếu không đăng ký bản quyền merchandise hoặc kiểm soát tốt, những tài sản này có thể bị sao chép, sử dụng trái phép mà thương hiệu không thể can thiệp pháp lý.

• Ví dụ: Disney nổi tiếng là công ty rất nghiêm ngặt trong việc bảo vệ các IP của họ. Mọi sản phẩm in hình Mickey Mouse, Elsa hay Marvel đều phải có giấy phép rõ ràng. Các công ty sản xuất không phép có thể bị kiện, yêu cầu thu hồi hàng hóa và bồi thường thiệt hại lớn.

2. Bản quyền merchandise tăng doanh thu qua cấp phép (licensing)

• Nhiều thương hiệu thu hàng triệu đô từ việc cấp phép bản quyền merchandise cho bên thứ ba sản xuất merchandise.

• Ví dụ: Studio Ghibli không tự sản xuất mọi sản phẩm ăn theo, nhưng cấp quyền sử dụng hình ảnh Totoro, Spirited Away... cho đối tác và thu tiền bản quyền.

3. Bản quyền merchandise kiểm soát hình ảnh thương hiệu

• Bản quyền merchandise là cách để định hình hình ảnh thương hiệu trong mắt người tiêu dùng.

• Việc kiểm soát Bản quyền merchandise giúp đảm bảo sản phẩm ăn theo có chất lượng, thẩm mỹ và nội dung phù hợp.

4. Bản quyền merchandise ngăn chặn hàng giả, hàng nhái

• Khi thương hiệu đăng ký và bảo vệ bản quyền merchandise, họ có thể yêu cầu gỡ bỏ hoặc kiện những bên làm giả, sao chép, in lậu trên các sàn thương mại điện tử hoặc ngoài thị trường.

• Các thương hiệu lớn như Marvel, Nike, BTS, hay các hãng phim Hàn Quốc thường:

• Đăng ký nhãn hiệu tại thị trường mục tiêu (Việt Nam, Đông Nam Á…).

• Gửi công văn đến sàn TMĐT yêu cầu gỡ hàng vi phạm.

• Các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng có thể áp dụng chiến lược tương tự với chi phí hợp lý nếu chủ động đăng ký quyền bảo hộ từ đầu.

• Phối hợp với luật sư để xử lý các nhà cung cấp hàng nhái.

5. Bản quyền merchandise hợp tác thương mại & mở rộng quy mô

• Có bản quyền merchandise rõ ràng giúp thương hiệu dễ dàng đàm phán với các đối tác phân phối, nhà sản xuất hoặc thương hiệu khác (co-branding).

• Nó cũng tạo nền tảng cho các hoạt động nhượng quyền thương mại (franchise) về sau.

Ai đặc biệt cần quan tâm Bản quyền merchandise?

• Công ty phim ảnh, hoạt hình, trò chơi điện tử (để bảo vệ nhân vật, cốt truyện, logo)

• Thương hiệu thời trang và lifestyle (đăng ký thiết kế, mẫu mã độc quyền)

• Influencer / Nhà sáng tạo nội dung / YouTuber / Streamer (kiểm soát hình ảnh cá nhân và sản phẩm fan-made)

• Đơn vị tổ chức sự kiện hoặc bán vé nghệ thuật (in poster, vé, vật phẩm lưu niệm có in hình nghệ sĩ, biểu tượng)

Bạn cần tư vấn mua bán Bản quyền merchandise, giao dịch Bản quyền merchandise:

Liên hệ ngay Trung tâm giao dịch bản quyền SCC – nơi kết nối bản quyền uy tín giữa chủ sở hữu và doanh nghiệp sáng tạo.

-----

ĐĂNG KÝ NHẬN BẢN TIN BẢN QUYỀN từ SCC – Đơn vị tư vấn và phân phối bản quyền nội dung hàng đầu.

Nhận email mỗi ngày/tuần về:

• Các đầu sách, bộ phim, chương trình, tài liệu bản quyền mới nhất trên thị trường quốc tế
• Câu chuyện bản quyền, các thương vụ tiêu biểu và bài học từ các thị trường lớn
• Gợi ý bản quyền theo ngành nghề: giáo dục, xuất bản, truyền thông, đào tạo…

ĐĂNG KÝ NGAY TẠI ĐÂY: https://forms.gle/RUuYY9AkPTpNa3Gq8

Đừng bỏ lỡ những cơ hội khám phá nội dung hay và hợp pháp mỗi ngày!