Sách nói, sách tự xuất bản, sách chính trị là xu hướng trong năm 2023. AI đang được thử nghiệm trong viết sách, giúp đơn vị xuất bản tăng lợi thế cạnh tranh.
Tập hợp nhiều ý kiến của giới chuyên gia, trang Exploding topics đã chia sẻ về những xu hướng xuất bản lớn nhất trong giai đoạn 2023-2025.

Sách nói, sách điện tử và các định dạng tóm tắt sách phát triển
Trong 10 năm qua, nhu cầu về sách in ngày càng suy yếu trong khi nhu cầu về sách điện tử và sách nói ghi nhận đà tăng vọt.

Tại Mỹ, mặc dù sách in vẫn là định dạng sách phổ biến nhất (65% người đọc sách in vào năm 2019), đã có tới 25% người lớn đọc sách điện tử.

Riêng tại nước này, đã có 20% độc giả nghe sách nói trong năm ngoái. Nhiều báo cáo của ngành xuất bản cũng cho thấy doanh số bán sách nói tăng trưởng liên tục kể từ năm 2012. Trên thực tế, doanh thu sách nói tại Mỹ đã tăng 14,3% so với năm trước.
Một yếu tố đáng chú ý khác là doanh số bán sách điện tử thực sự vượt trội so với sách nói. Tổng doanh thu bán sách điện tử tại Mỹ cũng đạt hơn 956 triệu USD.

Với sự phát triển của công nghệ trong không gian xuất bản hiện tại, việc tạo và phát hành sách số đang trở nên dễ dàng hơn. Công ty con ACX của Amazon đã có thể chuyển đổi tác phẩm của các tác giả sang dạng âm thanh và dạng số, sau đó bán trên Amazon, Audible và Apple iBooks.

Ngoài Amazon (kiểm soát gần 50% thị trường sách điện tử và lưu trữ 200.000 cuốn sách nói trên Audible), nhiều người tiêu dùng hiện truy cập các ấn bản số từ các thư viện công cộng.

Công ty công nghệ Internet (và chủ sở hữu TikTok) ByteDance đã nhìn thấy lợi nhuận trong tương lai từ ngành xuất bản số. Công ty này đã ra mắt một ứng dụng đọc sách với người kể chuyện bằng AI. Và ByteDance gần đây đã đầu tư 170 triệu USD vào Zhangyue, một trong những nhà xuất bản sách điện tử lớn nhất Trung Quốc.

Bên cạnh đó, cũng ngày càng có nhiều nền tảng và dịch vụ được thiết kế để tóm tắt nội dung sách phi hư cấu. Blinkist, một công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Berlin với 18 triệu người dùng, là một trong những đơn vị dẫn đầu trong mảng này. Blinkist tóm tắt sách thành các dạng âm thanh và văn bản để tạo thuận lợi cho độc giả.

Một công ty khởi nghiệp khác trong lĩnh vực này là MentorBox. Không chỉ tóm tắt sách, MentorBox còn hợp tác với các tác giả để biến tác phẩm của họ thành một khóa học. Nhiều tác giả nổi tiếng đã góp mặt trên nền tảng này như Donald Miller, Jonah Berger và Reid Hoffman.
Sách chính trị vẫn phổ biến
Trong những năm gần đây, những cuốn sách thuộc thể loại chính trị ngày càng phổ biến và xu hướng này sẽ tiếp tục đến năm 2024.

Cuốn sách thứ ba của cựu Tổng thống Barack Obama A Promise Land đã bán được 3,3 triệu bản tại Mỹ trong tháng đầu tiên xuất bản. Các chuyên gia xuất bản kỳ vọng doanh số bán cuốn sách sẽ tiếp tục tăng, vượt qua doanh số các cuốn hồi ký tổng thống khác gần đây như My Life của Bill Clinton và Decision Points của George W. Bush. Cả hai cuốn sách đó đã bán được tổng cộng từ 3,5 đến 4 triệu bản.

Cuốn sách trên của ông Obama là cuốn đầu tiên trong số hai tập đã được lên kế hoạch. Ngày phát hành của cuốn thứ hai vẫn chưa được ấn định. Bên cạnh đó, những cuốn sách về Donald Trump cũng nổi tiếng không kém. Tính đến tháng 12/2020, 12 cuốn sách phổ biến nhất về Trump đã bán được hơn 3,1 triệu bản in.

Hàng chục cuốn sách về Tổng thống Joe Biden cũng đã được phát hành trong 12 tháng qua. Cuốn sách do ông Biden viết, Promise Me, Dad, cũng là một trong những cuốn sách bán chạy nhất của New York Times và đã bán được hơn 300.000 bản.

Số lượng hiệu sách nhỏ tiếp tục giảm
Hoàn cảnh khó khăn của các cửa hàng sách nhỏ sẽ còn tiếp tục trong năm 2023. Mặc dù doanh thu của các hiệu sách độc lập gần đây đã phục hồi, ghi nhận mức tăng trưởng 49% từ năm 2009 đến năm 2018 tại Mỹ, nhưng dịch Covid-19 vừa qua có thể là một rào cản mà nhiều người trong số họ không thể vượt qua.

Riêng tại Mỹ đã có gần 60 hiệu sách nhỏ đóng cửa vĩnh viễn vào năm 2020. Publisher’s Weekly cũng từng đưa tin rằng doanh số bán hàng tại các hiệu sách Mỹ trong 10 tháng đầu năm 2020 đã giảm gần một phần ba so với cùng kỳ năm trước đó, giảm hơn 2 tỷ USD.

Dù vậy, vẫn có một số tín hiệu tích cực trong các kỳ nghỉ cuối năm. Một số nhà sách đã kiếm được tới một phần ba tổng doanh thu hàng năm của họ trong những tháng cuối năm. Nhiều hiệu sách nhỏ cũng cho biết kỳ nghỉ lễ là một điểm sáng trong một năm đầy biến động.

Và trong bối cảnh đầy khó khăn như vậy, bán hàng trực tuyến đã trở thành cứu cánh cho nhiều hiệu sách. Sự ra đời của Bookshop.org đã giúp nhiều hiệu sách nhỏ được nhanh chóng tiếp cận với thế giới công nghệ. Các hiệu sách có thể đăng ký trên trang Bookshop.org và họ sẽ nhận được 30% lợi nhuận từ việc bán hàng khi người dùng mua sách thông qua trang web này. Bookshop.org sẽ lo mọi khâu hậu cần, từ hàng tồn kho, đóng gói, vận chuyển, kể cả việc trả lại.

Mức lợi nhuận này tương tự mức các hiệu sách sẽ kiếm được khi khách mua trực tiếp tại cửa hàng.

AI trở thành lợi thế cạnh tranh
Công nghệ sẽ là động lực chính dẫn đến sự thay đổi trong ngành xuất bản sách vào năm 2023 và xa hơn nữa. Nhiều nhà xuất bản đang trên đà sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để viết sách dù hiện tại AI vẫn đang trong giai đoạn áp dụng khởi đầu.
Theo báo cáo của Trường Truyền thông và báo chí USC Annenberg: “AI chưa sẵn sàng để viết một cuốn sách bán chạy nhất nhưng nó là một công cụ mạnh mẽ có thể cải thiện các tình tiết và tăng mức độ tương tác của khán giả”.

Sau sự thành công gần đây của một tác giả trẻ khi dùng AI để viết sách thiếu nhi, có thể không lâu nữa thế giới sẽ thấy AI viết tiểu thuyết ngày càng nhiều.

Thêm vào đó, các nhà xuất bản sách cũng có thể sử dụng AI vào nhiều công việc khác như phân loại nội dung, kiểm tra đạo văn và tiếp thị sách. Giữa kỷ nguyên số, việc ứng dụng công nghệ trong thế giới xuất bản dường như là vô tận.

Xu hướng tự xuất bản ngày càng tăng
Số lượng sách tự xuất bản đã tăng lên kể từ năm 2010. Theo số liệu của Statista, có khoảng 153.000 mã số ISBN được gán cho sách tự xuất bản tại thị trường Mỹ năm 2010. Đến năm 2018, con số đó đã lên tới hơn 1,6 triệu cuốn sách.

Năm 2020, đại dịch và sự phổ biến của sách điện tử dường như càng đẩy xu hướng này đi xa hơn.

Smashwords, nhà phân phối gần một nửa số sách điện tử tự xuất bản, ghi nhận số lượng tác giả họ làm việc cùng đã tăng 5,3% và chỉ riêng số sách xuất bản năm 2022 đã tăng 5,7%.

Các tác giả, đặc biệt là các tác giả mới, hướng nhiều sự chú ý đến việc tự xuất bản vì họ được làm chính xác điều họ muốn với cuốn sách của mình.

Thay vì một nhà xuất bản chọn thiết kế bìa, quản lý việc chỉnh sửa và định giá sách thì khi tự xuất bản, các tác giả sẽ chịu trách nhiệm.

Tác giả kinh dị Adam Nevill đã viết 19 cuốn tiểu thuyết từ khi ông tự xuất bản cuốn sách đầu tiên của mình vào năm 2019. Lý do cho số lượng tác phẩm lớn như vậy là ông nhận được doanh thu nhiều hơn, có sự kiểm soát lớn hơn đối với quá trình sản xuất và tiếp thị sách. Những cuốn sách tự xuất bản của ông thậm chí còn bán chạy hơn một số tiểu thuyết khác.

Các nhà xuất bản độc lập ngày càng phát triển
Trong khi các nhà xuất bản lớn vẫn đang có nhiều ảnh hưởng thì các nhà xuất bản nhỏ cũng ngày càng thu hút được sự quan tâm. Như một tác giả đã nói: “So với các nhà xuất bản thương mại, các nhà xuất bản nhỏ có thể ra mắt nhiều loại tác phẩm văn học, chính trị, lịch sử và báo chí, sáng tạo nghệ thuật… và mở rộng cửa với nhiều nhóm tác giả”.

Các nhà xuất bản độc lập thường sẵn sàng thử sức với những cuốn sách thuộc các thể loại đặc biệt và tác giả cũng có thể không nổi tiếng. Một số cuốn sách họ vẫn đồng ý in chỉ với 1.000 bản.

Mặc dù quy mô nhỏ, những nhà xuất bản độc lập này vẫn gặt hái được thành công. Ví dụ, Mango Publishing là một nhà xuất bản độc lập nhỏ đã ghi nhận sự tăng trưởng doanh thu đáng kể trong những năm gần đây.

Năm 2017, họ đã xuất bản 68 đầu sách. Năm 2019, con số đó lên tới 130 và doanh số bán hàng tăng 162%. Nhà xuất bản mới chỉ kinh doanh được 6 năm nhưng đã xuất hiện nhiều lần trong danh sách nhà xuất bản nhỏ phát triển nhanh nhất của Publisher Weekly.

Wolfpack Publishing cũng đã đạt được những thành tựu to lớn trong những năm gần đây. Từ năm 2018 đến năm 2020, đây là nhà xuất bản sách độc lập phát triển nhanh nhất ở Mỹ. Doanh số bán hàng của họ đã tăng 309% trong khoảng thời gian này. Công ty này chỉ có 14 nhân viên nhưng đã đạt doanh thu 2,2 triệu USD vào năm 2019 và khoảng 3 triệu USD vào năm 2020.

Ngày càng có nhiều lời kêu gọi về sự đa dạng
Vào năm 2019, Trung tâm sách dành cho trẻ em (CCBC) đã phân tích những cuốn sách dành cho trẻ em và thiếu niên mà họ nhận được và báo cáo số liệu về tính đa dạng của những cuốn sách đó. Trong số 3.700 cuốn sách họ đã phân tích, gần 42% có ít nhất một nhân vật chính là người da trắng.

Một tổ chức khác, Diverse BookFinder, đã phân tích hơn 3.000 cuốn sách thiếu nhi kể từ năm 2002. Họ báo cáo rằng chỉ 29% sách có nhân vật da màu và những cuốn sách này thường nói về sự áp bức và khả năng đối kháng trong khi số khác là tiểu sử.

Ngoài ra, các cuộc khảo sát gần đây cho thấy sự thiếu đa dạng của những người làm việc trong ngành xuất bản. Lee & Low Books ghi nhận rằng 76% là người da trắng và 74% là phụ nữ.

Những số liệu thống kê như vậy đã khiến nhiều người trong ngành kêu gọi sự đa dạng hơn, về cả tác giả, nhân vật và giám đốc điều hành xuất bản.

Nhiều người trên mạng xã hội đang sử dụng hashtag #weneeddiversebooks để thu hút sự chú ý đến vấn đề này. Hashtag này có hơn 250.000 bài đăng trên Instagram.

Trước tình hình này, một cách mà các nhà xuất bản dùng tới để hạn chế chỉ trích là yêu cầu các biên tập viên tập trung vào việc làm sách của người da đen, bản địa và người da màu. Một số nhà xuất bản cũng đã khởi xướng các kế hoạch hòa nhập và quyên góp cho các tổ chức chống phân biệt chủng tộc

Thúc đẩy tiếp thị kỹ thuật số
Các tác giả và nhà xuất bản muốn xây dựng mối quan hệ lâu dài, liên tục với độc giả của họ thông qua nhiều cách. Trong đó, tiếp thị qua email là một trong những cách phổ biến nhất để bán sách vào năm 2023. Một chuyên gia xuất bản nói rằng email hiệu quả gấp 100 lần so với phương tiện truyền thông xã hội khi bán sách.

Một số tác giả thậm chí còn tặng truyện miễn phí cho độc giả trong danh sách email của họ. Một số thậm chí kiếm tiền từ lượt đăng ký email bằng cách cung cấp nội dung cao cấp.

Tác giả Seth Godin đã viết hơn 20 cuốn sách ăn khách. Ông sử dụng email hàng ngày để tiếp thị và thu hút khán giả của mình. Nội dung email của ông cũng được đăng hàng ngày trên blog cá nhân để quảng bá thêm.

Mặc dù email là một xu hướng tiếp thị thành công và có vẻ sẽ còn tồn tại trong tương lai, các tác giả cũng đang thử nghiệm quảng cáo sách của họ trên mạng xã hội. Tổ chức các sự kiện trực tuyến, vốn đã trở nên phổ biến trong thời kỳ đại dịch, cũng là một xu hướng tiếp thị mới khác đang gặt hái thành công.

Mặc dù đại dịch đang giảm bớt, khả năng tiếp cận, chi phí thấp và sự thành công của những cách tiếp thị này sẽ còn phát triển mạnh hơn nữa.

Có thể thấy xuất bản là một ngành luôn thích nghi với sự thay đổi. Tuy nhiên, vài năm gần đây có thể chứng kiến những thay đổi nhanh nhất và đột phá nhất của các định dạng tác phẩm mới phát triển như podcast và sách nói.

Dù bằng cách nào, sẽ rất thú vị khi xem các xu hướng của ngành xuất bản này phát triển trong vài năm tới.