Cùng đọc cổ tích Andersen nhân ngày tôn vinh Sách và Văn hóa đọc Việt Nam

14/04/21

Công ty cổ phần Truyền Thông và Văn Hóa Con Sóc

Nhân ngày Sách và tôn vinh văn hóa đọc Việt Nam, nhìn lại “Sức mạnh của Sách” chúng ta hãy cùng đọc lại câu chuyện này và nhớ về “Sức mạnh của sách, của thi thức và sự kết nối không gian và thời gian của Sách”.

Chúng tôi Đại diện bản quyền Con Sóc mong rằng tất cả chúng ta sẽ luôn có một kế hoạch đọc sách, nghe sách hoặc xem sách – như một phương cách học tập, nâng cao kiến thức và kỹ năng bản thân cả đời- hàng năm, hàng tháng, hàng tuần, hàng ngày,… một thói quen tốt cho một văn hóa được tôn vinh.

CON QUỶ SỨ CỦA ÔNG CHỦ HIỆU TẠP HOÁ

Xưa kia có một chàng sinh viên rất nghèo, sống trên gác mái tồi tàn của một ngôi nhà.

Ngôi nhà này của một ông chủ bán hàng tạp hoá rất giàu có. Ngôi nhà có một tầng hầm, nơi có nuôi một con quỷ sứ. Các nước phương Bắc hầu như nhà nào cũng nuôi một con quỷ sứ trong gia đình.

Hàng năm, đã thành thông lệ, cứ đến dịp năm mới là ông chủ hiệu tạp hoá lại chuẩn bị một mâm cỗ thịnh soạn cho con quỷ, món mà nó ưa thích nhất đó là món cơm trộn sữa, vị rất ngọt và mùi hương ngạt ngào do đầu bếp trứ danh nấu. Chính vì thế mà con quỷ rất trung thành với chủ của mình, không hề đếm xỉa gì tới chàng sinh viên nghèo.

Một tối, chàng sinh viên nghèo bước vào cửa hàng của ông chủ hiệu tạp hoá để mua đồ ăn tối. Tất nhiên là chàng sinh viên nghèo không có người hầu nên phải tự đi mua. Chàng sinh viên mua một miếng pho-mát nhỏ cho bữa tối và một cây nến để thắp sáng.

Ông chủ hiệu niềm nở tiếp đón chàng sinh viên bằng cái gật đầu và nụ cười thân thiện. Khi chàng sinh viên móc đồng xu cuối cùng trong túi ra trả và cầm lấy gói hàng từ tay ông chủ hiệu, chàng ngạc nhiên khi nhận ra tờ giấy dùng để gói là một trang được xé ra từ tập thơ của một tác giả nổi tiếng.

Nhận ra vẻ ngạc nhiên trong ánh mắt của chàng sinh viên đang nhìn chằm chằm vào tờ giấy gói hàng, ông chủ hiệu hiểu ngay nguyên do.

“Cậu quan tâm đến tờ giấy gói hàng này à?”, ông chủ hỏi, “Nếu cậu thích, tôi có thể nhượng lại cho cậu tập thơ, nó chỉ thiếu có vài trang thôi.

“Tôi đã trả một túi cà phê để đổi lấy nó từ một bà lão đấy, bây giờ tôi bán lại cho cậu với giá hai xu. Vậy là cậu hời quá rồi còn gì”.

Chàng sinh viên nghèo trả lời: “Thật tiếc là tôi không còn tiền, nếu còn thì tôi đã tự thưởng cho mình một bữa ăn tối thịnh soạn, thay vì miếng pho-mát nhỏ này."

“Nếu ông đồng ý, tôi sẵn sàng đổi miếng pho-mát này và lấy tập thơ đó”, chàng sinh viên đề nghị.

“Ông là người rất tốt bụng, tôi luôn kính trọng ông và ông là người kinh doanh nên không hiểu biết về thơ cả, cũng giống như cái kệ đựng sách báo cũ ở góc nhà kia, thế nên ông đổi cho tôi đi nhé. Mà này, ông biết không, xé một tác phẩm cũng là tội phạm đấy”.

Kệ đựng sách báo cũ dựng ở góc nhà trước đây vốn là cái thùng cũ, được cải tạo thành kệ đựng giấy gói hàng của ông chủ hiệu tạp hóa. Nghe chàng sinh viên nói thế ông chủ hiệu tạp hóa cảm giác hơi phật ý. Tuy nhiên, ông lại không hề để tâm tới câu ví von hơi thiếu tế nhị của chàng sinh viên, ông bật cười và chàng sinh viên cũng vui vẻ cười theo.

Nhưng con quỷ sứ lại chả thấy có gì đáng cười cả, nó thấy tức tối thay cho chủ nó, vì chàng sinh viên bảo ông chủ nó không hiểu gì về thơ ca cả, đã thế còn bảo ông là tội phạm nữa chứ. Lạ nhỉ, ông ấy bán loại bơ ngon nhất thành phố này kia mà.

Đêm về khuya, khi mọi người đã ngủ say, trừ mỗi chàng sinh viên nghèo vẫn đang thức, con quỷ sứ liền lẻn vào phòng vợ chồng ông bà chủ hiệu tạp hoá, rón rén tiến đến gần giường và lấy trộm hàm răng giả của ông chủ nó.

Mỗi khi đi ngủ, ông chủ hiệu đều tháo hàm răng giả đặt lên bàn ngủ để ngáy được thoải mái hơn và nếu có nói mớ trong giấc mơ thì răng cũng không bị văng ra ngoài. Hàm răng giả này có chút ma thuật là có thể hỏi người khác bằng giọng của ông chủ và sau đó sẽ nhận được câu trả lời từ người được hỏi.

Con quỷ sứ mang bộ răng giả đặt lên chiếc kệ đựng sách báo và hỏi:
“Có đúng là mày không biết tí gì về thơ ca cả, như lời cậu sinh viên đã nói, đúng không, đúng không?”.
- “Ờ”, kệ sách nhún vai đáp, “Không hẳn như thế, trong khay của tôi chí ít còn có nhiều bài thơ bị xé, báo cũ xếp ở đó, còn trong đầu ông chủ chả có gì… Văn thơ cái quái gì chứ… Ông chủ và bạn của ông ấy suốt ngày lượm, nhặt sách, báo cũ ở đâu đó, rồi mang về đưa tôi cất giữ, à mà, có cả nhiều rất nhiều bài thơ nữa đấy, nhưng giờ chỉ còn ít thôi”.

Chưa tin hẳn, quỷ sứ liền đặt bộ răng giả lên tất cả các thùng đựng táo, thùng đựng bơ… đặt trong cửa hiệu, kể cả két đựng tiền… nhưng tất cả đều có câu trả lời giống như kệ đựng sách.

Đó là lời phán quyết, không thể bào chữa gì nữa rồi.

Quỷ sứ định đi lên gác xép để hỏi chàng sinh viên. Nó nghĩ:
“Ta sẽ hỏi và sẽ biết về khả năng văn thơ thật sự của chàng sinh viên như thế nào”.

Nó trèo lên gác, đến phòng gác xép nơi chàng sinh viên ở.

Định bước vào, nhưng nó thử nhìn qua lỗ khóa xem chàng sinh viên đang làm gì.

Nó thấy một chùm ánh sáng chói lòa bao trùm khắp căn phòng và chàng sinh viên đang đọc tập thơ rách nát ban nãy. Ánh sáng đó không phải từ ngọn nến đang leo lắt ở góc bàn phát ra, mà chính từ tập thơ mà chàng sinh viên đang cầm trên tay.

Chùm ánh sáng đó tinh khiết và sáng rực. Quỷ sứ chưa bao giờ được thấy ánh sáng nào đẹp như vậy. Chùm tia sáng tỏa ra trông giống như một cái cây, khoác trên mình những chiếc lá lấp lánh và những bông hoa tuyệt sắc.

Trên mỗi bông hoa lấp ló khuôn mặt thiếu nữ hoặc trẻ thơ, cặp mắt huyền đen láy hoặc đôi mắt xanh biếc. Một số quả cầu lửa tạo ra những chùm quả lạ, đung đưa giữa những phiến lá, đâu đó những con chim đủ màu sắc hót véo von. Quỷ sứ chưa bao giờ trông thấy những con chim đẹp như thế và cũng chưa bao giờ được nghe giai điệu hay như vậy.

Nói chính xác là quỷ sứ chưa bao giờ thấy cảnh tượng như vậy trong ngôi nhà của ông chủ hiệu tạp hoá. Không còn ý định vào phòng nữa, quỷ sứ đứng đó, ngắm nhìn cảnh tượng tuyệt đẹp và nghe những giai điệu mê li.

Khi ngọn nến đã lụi tắt, chàng sinh viên gấp tập thơ và đi ngủ, ánh sáng chói chang phụt tắt và căn phòng chìm trong bóng tối. Duy chỉ còn tiếng chim hót du dương biến thành những bài hát ru ngủ êm dịu.

Quỷ sứ ngồi một lúc trên bục cầu thang. Nó nghĩ:
“Thật là tuyệt đẹp, thật là một buổi tối tuyệt vời, mình rất muốn tối nào cũng đến phòng chàng sinh viên để chiêm ngưỡng cảnh đẹp thế này”.

Nó lên kế hoạch để thay đổi chỗ ở và thay đổi chủ, nhưng vì sống gần con người đã lâu nên nó cũng bị ảnh hưởng chút ít, nó cân nhắc giữa cái được và cái mất của dự định này. Đột nhiên nó nhớ tới món cơm trộn sữa trong những dịp năm mới. Thôi, không thay đổi gì nữa, nó đi xuống tầng hầm.

Thật không may là trong lúc đi lên gác, nó để quên bộ răng giả trên kệ sách và quên không thu hồi lại câu hỏi lúc tối.

Thế là kệ sách đọc rất nhiều tờ báo để chỗ nó, hết trang này đến trang khác. Đọc hết chồng báo, đang định đọc lại thì quỷ sứ lấy bộ răng giả và mang trả lại chỗ cũ.

Nhờ đọc đống báo cũ tối qua mà kệ sách bỗng nổi như cồn vì kiến thức về khoa học và xã hội mà nó nắm được. Tuy nhiên, nó rất khiêm tốn.

Dù quỷ sứ quyết định không chuyển lên ở gần chàng sinh viên, song tối nào nó cũng mò lên phòng của chàng và qua lỗ khoá, nó tận hưởng những cảnh đẹp và âm thanh du dương như trước.

Một hôm, cảnh tượng đẹp và âm thanh êm dịu mọi ngày lại biến đổi thành một cơn bão khủng khiếp: những cơn sóng biển thét gào, sấm sét đùng đùng. À, chưa bao giờ quỷ sứ chứng kiến cảnh tượng thiên nhiên hùng vĩ và ấn tượng đến thế. Nó kinh ngạc suýt bật khóc, vội kìm lại. Nhưng vài giọt nước mắt vẫn đọng lại trên khoé mắt, lăn từ từ xuống má.

Quỷ sứ nghĩ đến niềm hạnh phúc lớn lao nếu được sống bên cạnh tập thơ tuyệt vời đó. Nó nghĩ:
“Đó mới thực sự là thiên đường”.

Thời gian trôi thật nhanh, năm mới sắp đến và cửa hàng chuẩn bị tiệc đầu năm và món cơm trộn sữa lại làm cho nó thèm rỏ dãi.

Trong lòng ngổn ngang những phân vân lựa chọn cho tương lai, nó ra mái nhà, ngửa cổ nhìn lên bầu trời mà nó vẫn thỉnh thoảng nhìn qua lỗ khoá. Nó run người vì lạnh, răng va lập cập, nó nhanh chóng xuống nhà sưởi ấm ở góc quen thuộc.

Năm mới đến, nó nhận được mâm cơm trộn sữa từ ông chủ và quyết định mình sẽ trung thành với ông chủ cửa hiệu tạp hoá.

“Ông chủ quý mến ơi”, nó nói, “Tôi sẽ không rời xa ông đâu”.

Nhưng rồi một đêm, nó nghe thấy những tiếng kêu thất thanh, kẻng báo cháy liên hồi, những cánh tay cầu cứu qua cửa sổ, những tiếng gào thét vang lên thảm thiết.

“Cháy, cháy, cháy rồi. Cứu, cứu với”

Một ngọn lửa bùng lên thiêu rụi nhà bên cạnh, ngọn lửa chiếu sáng cả góc phố. Cảnh tượng cực kỳ hỗn độn. Trong cửa hiệu, mỗi người mang theo đồ vật gì gần nhất để thoát ra khỏi nhà.

Ông chủ tiệm, mặt cắt không còn giọt máu, chỉ kịp mang theo các giấy nợ mà ông ấy cam kết sẽ trả; còn bà chủ hiệu, vì run quá, chỉ kịp mang theo mỗi bông hoa tai, bà tháo nó ra khỏi tai vì sợ rơi mất, rồi bỏ vào túi xách, sau đó bà ôm chặt hai cái tai, cuống quýt chạy ra khỏi nhà, quên chiếc túi xách trong đó.

Bà nấu bếp thì ôm cái tạp dề cuống cuồng chạy.

Quỷ sứ lập tức nghĩ ngay đến tập thơ kỳ diệu của chàng sinh viên. Nó hấp tấp ba chân bốn cẳng phi vèo lên gác. Trong khi đó, chàng sinh viên vì chả có gì để mất nên bình thản như chẳng có chuyện gì xảy ra, đứng dựa vào cửa sổ nhìn nhà hàng xóm cháy.

Như một con điên, quỷ sứ nhảy bổ đến tập thơ để quên trên bàn và giấu nó vào cái mũ len đỏ rồi nó leo lên mái nhà và tin rằng nó đã cứu được đồ vật quý giá nhất trong ngôi nhà này.

Khi lửa tắt, mọi nguy hiểm đã qua, quỷ sứ chợt nhận ra một điều mà từ trước tới giờ nó vẫn còn đang phân vân: đó là trái tim của nó đã hướng về căn phòng trên gác xép, hướng về chàng sinh viên nghèo, hướng về cuốn sách và cuối cùng là thơ!

Nó thấy hơi xấu hổ về bản thân mình, cho dù nó nhận ra điều đó, nhưng vẫn luôn bị cám dỗ bởi món cơm trộn sữa chết tiệt… biết làm sao đây?

Sau một hồi suy nghĩ thiệt hơn, cuối cùng nó quyết định:
“Mình sẽ xin phép vua của các quỷ sứ cho mình được sống với cả hai người: chàng sinh viên và ông chủ hiệu tạp hoá, mình sẽ chia sẻ thời gian với họ”.

Như vậy, quỷ sứ đã biết tính toán và học tính thực dụng của con người.

(Trích Tuyển tập Truyện cổ Andersen – dịch giả Phạm Quang Minh)

-----------